دیپنا: دکتر داوری اردکانی با اشاره به اینکه در فلسفه اتفاق نظر نیست، بر امکان هم سخنی فلسفه اسلامی و عامل معاصر تأکید کرد و گفت: فلسفه اسلامی اگر تنها به اثبات مطالب خود بپردازد هیچ راهی به دیالوگ نمی‌یابد .

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دین پژوهی ایران به نقل از خبرگزاری مهر، دکتر رضا داوری اردکانی در نخستین کارگاه آموزشی پژوهشی حکمت اسلامی و عالم معاصر که صبح سه شنبه 24 خرداد به مدت دو روز در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آغاز به کار کرد در مورد "امکان هم سخنی با حکمای مسلمان از آرمان تا واقعیت" سخنرانی کرد.

وی فلسفه را بحث عقلی خواند و گفت: بحث عقلی در وادی نظر به زمان مربوط نمی شود به همین دلیل وقتی از فلسفه اسلامی و زمان حاضر سخن می گوییم شاید می خواهیم بپرسیم ما امروز چگونه فلسفه اسلامی را می فهمیم؟ تلقی ها از فلسفه متفاوت است تلقی یک شرق شناس با تلقی یک ایرانی و یک عرب مصری و یا حتی مغربی از فلسفه با یکدیگر متفاوت است پس بهتر است در این شرایط به هم سخنی بیندیشیم.

رئیس فرهنگستان علوم تصریح کرد: اگر فلسفه تنها به یک علم تبدیل شود و از آنچه در او نهفته است یعنی "حب" منفک شود امکان دیالوگ از بین می رود یعنی اگر عشق نباشد دیالوگ دیگر معنی ندارد و به مونولوگ و تحکم می انجامد.

دکتر اردکانی فلاسفه را نیازمند منطق دانست و افزود: اما اگر به صرف منطق تبدیل شود و از حب جدا شود از دیالوگ دور شده و به تحکم می رسد.

وی به کتاب کوچک خود درباره تاریخ فلسفه اسلامی اشاره کرد و گفت: در این کتاب به این پرداخته ام که ما امروز چگونه فلسفه اسلامی را می فهمیم و یا استادان فلسفه در اروپا، آمریکا، مصر و ... چگونه فلسفه اسلامی را می فهمند؟ و این اختلاف از کجاست؟ آنچه ظاهر است اینکه بینش از موضع ایدئولوژیک غلبه دارد  چه دانسته و چه نادانسته؛ ساده ترین صورت آن این است که آنچه من دوست ندارم اصلا نمی خواهم در مثلا ابن سینا ببینیم و این در حالی است که من دانشجو هستم!

رئیس فرهنگستان علوم با تأکید بر اینکه بر یک فلسفه اتفاق نظر وجود ندارد افزود: من ابن سینا را می خوانم که او را در زمان دریابم نه در سال 400 هجری به این معنی که فلسفه و هیچ فلسفه ای مثل علم به معنی اصطلاحی لفظ به وفاق اذهان نمی رسد و هیچ فلسفه ای نیست که بر آن اتفاق نظر حاصل شده باشد البته حوزه های فلسفه طرفداران و استدلال های خاص خود را دارند.

داوری اردکانی با بیان اینکه امکان خارج شدن از این مشکل وجود دارد، یادآور شد: فلسفه از ابتدا تا زمان ما این چنین بوده و ما نمی توانیم بگوییم مثلا کانت غلط است چرا که کانت آموزگار زمان است البته من کانت را همان گونه می خوانم که هگل، افلاطون، ابن سینا و ...را می خوانم و اگر فرقی بین فلسفه ها می گذاریم تفاوت تاریخی است و نه نسبیت، چون جلوه ها با یکدیگر متفاوت است اما معنی این نیست که مظهر هم نسبی است .

دکتر داوری اردکانی آزاد شدن از عادات زمانه را شرط هم سخنی خواند و گفت: باید تاریخی فکر کنیم یعنی از عادات زمانه رها شویم چنان به امروز نگاه کنیم که به قرن پنجم هجری نگاه می کنیم این آزادی همت می طلبد که همان دو بال علم و عشق است.

وی تأکید کرد: فلسفه اسلامی میراث ما نیست که آن را تقسیم کنیم و مایه مفاخرت ما شود- البته در سر جایش درست است- اما من سعدی را برای مفاخرت نمی خوانم بلکه از سعدی همسخنی و هم زبانی می آموزم و از او راه می جویم چون تفکر بزرگ است . فلسفه اسلامی امروز اگر صرفا به اثبات مطالبی که در کتب آمده بپردازد و اصرار داشته باشد فلسفه درست این است و جز این نیست البته راهی است اما این هیچ راهی به دیالوگ پیدا نمی کند برای دیالوگ با فلسفه عالم باید گوش شنیدن فلسفه ها را هم داشته باشیم و با خواندن این فلسفه ها از فلسفه خودمان استنطاق کنیم و آن وقت فلسفه اسلامی به زبان می آید و در این صورت ما با فلسفه اسلامی هم سخن می شویم.

در این نشست دکتر حمید رضا آیت اللهی رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز در مورد اهمیت فلسفه و حکمت اسلامی سخنرانی کرد و گفت: برخی به علت اینکه فلسفه غرب توانسته تسلط خود را در تفکر فلسفی دنیا نشان دهد از جریان فلسفه اسلامی و اهمیت و دقت نظر آن غافل شده اند  و ضرورت دارد به نکات ناب فلسفه اسلامی توجه داشت.

وی تصریح کرد: این کارگاه می تواند نشان دهد که فلسفه اسلامی به ویژه حکمت اسلامی می تواند در جهان فعلی ارتباط برقرار کند و تأثیرگذار باشد و جریان فکری متمایزی از جریانات غالب جهانی ارائه کند.

آیت اللهی در پایان اظهار امیدواری کرد که تجربیات نخستین کارگاه، زمینه ای برای فعالیت های آینده باشد و خلاقیت هایی را که در حکمت اسلامی وجود دارد مطرح کند.