دیپنا: ساماندهی پژوهش های دینی: در ادامه سلسله گفتگوهایی در خصوص ساماندهی پژوهش های دینی پای صحبت حجت الاسلام و المسلمین علیرضا پیروزمند، عضو هیات علمی فرهنگستان علوم اسلامی نشستیم. وی پس از ارائه تعریفی دقیق و کاربردی از مفهوم ساماندهی پژوهش های دینی، لزوم پرداخت جدی به این مساله مهم و ضروری را مورد توجه قرار دادند.

حجت الاسلام پیروزمند در ابتدا، به تبیین عنوان «ساماندهی پژوهش های دینی» پرداخت و گفت: دین پژوهی به معنای پژوهش هایی نسبت به دین است. اما آنچه که توجه به مسأله را دقیق میکند، این است که اولاً به میزانی که گستره دین را وسیع بگیریم، طبیعتاً پژوهش های پیرامون دین به همان میزان وسعت و گستردگی پیدا میکند و به هر میزانی که نقش دین را کمتر و انتظار از دین را تقلیل یافته تر ببینیم، دامنه ی وسعت دین پژوهی هم محدودتر خواهد بود. این یک جنبه است که در دین پژوهی باید به آن پرداخت.

وی در ادامه افزود: دومین جنبه در دین پژوهی این است که وقتی پسوند پژوهش را به دین میدهیم، دین پژوهی چه معنایی پیدا می کند. نسبت به بخش اول که بحث دین و گستره ی آن است، یکی از موضوعات دین پژوهی، خود موضوع قلمرو و گستره ی دین است که به خصوص بعد از انقلاب، پژوهش های متعددی راجع به آن انجام شده است.

وی ادامه داد: اگر حداقل از این زاویه به موضوع نگاه کنیم که انقلاب اسلامی یک میدان گسترده تری را در عرصه ی اجتماعی بلکه جهانی فراروی تأثیرگذاری دین ایجاد کرده است، طبیعتاً انتظار از دین یا پرسش از تأثیرگذاری دین به شکل دائم افزائی افزایش پیدا کرده و دامنه ی آن گسترش یافته است.

وی تأکید کرد: باید توجه داشته باشیم که به تبع انقلاب اسلامی از یک طرف و به تبع تحولاتی که در اندیشه های دنیای معاصر اتفاق افتاده است از طرف دیگر، چه آنهایی که منافی دین هستند، مغایر با دین فکر میکنند و میخواهند زندگی منهای دین را برای بشریت به ارمغان بیاورند و چه دیندارانی که تلاش میکنند هم چنان از تأثیر دین در عرصه ی زندگی فردی و حتی اجتماعی صیانت کنند، تنوع و گستردگی میدان مواجههی دین داران با آنهایی که پایبندی به دین ندارند، باعث شده است که دامنه ی موضوعات دین پژوهی گسترش پیدا کند و اهمیت آن بیش از پیش نمایان شود.

وی در ادامه با بیان این مطلب که این که می گوییم پژوهش نسبت به دین به چه معناست، هنوز به ساماندهی نرسیدیم، افزود: طبیعتاً اگر دین را آموزه هایی در نظر بگیریم که از منبع الهی به دست ما رسیده است، چه در قالب وحی الهی و چه در قالب کلمات معصومین(ع) که از نظر شیعه بیان شده و گسترش پیدا کرده است ـ البته بعضی بر این میافزایند که دستاوردهای عقل سلیم هم میتواند جزء منابع دین محسوب شود ـ این مجموعه دین نامیده میشود.

حجت الاسلام و المسلمین پیروزمند به ارائه تعریف دین پژوهی پرداخت و گفت: دین پژوهی یعنی اندیشه ورزی برای استحصال ظرفیت های دین، برای رفع موانع بهره مندی از دین، برای دریافت زلال تر و کامل تر از دین.

وی افزود: فعالیت هایی که در راستای پژوهش های دینی باید اتفاق بیافتد عبارت است از: مطالعه، مباحثه، مناظره، تألیف و تدوین کتب، همایش و میزگرد و ارائه پژوهش ها در قالب نشریه، مجله و رسانه و هر نوع فعالیت دیگری که به نوعی ذهن اندیشه ورزان را در باب دین پژوهی فعال و امکان تولید فکر یا تبادل فکر را در عرصه‌ی دین پژوهی فراهم میکند.

وی گفت: موارد مذکور، فعالیت های دین پژوهی به شمار می روند و ساماندهی فعالیت های دین پژوهی یعنی یک نوع هماهنگ سازی هدفمند بین این فعالیت ها.

وی بر نقش بازدارندگی ساماندهی پژوهش های دینی نسبت به جوگیری از اتلاف نیروها، و عدم فرسایش نسبت به هم اشاره کرد و افزود: ساماندهی به این معناست که نیروها ضعف همدیگر را پوشش داده، کاستی هایی را که در انجام فعالیت ها دارند جبران کنند. به عبارت دیگر نیروها باید برهم افزا باشند و مبتنی بر شناخت روشنی از مسیری که میخواهند دربارۀ آن پژوهش کنند، فعالیت نمایند.

وی تأکید کرد: البته وقتی صحبت از ساماندهی فعالیت های دین پژوهی میکنیم، لزوماً معنای آن، ایجاد یک سازمان بزرگ و متمرکز که بخواهد همه ی فعالیت های دین پژوهی را به صورت تدریجی تأمین و هدایت کند، نیست ولی از آن طرف این پیام را دارد که بنا داریم فعالیت های دین پژوهی را مرتبط با هم ببینیم و به صورت جامع و هدفمند حرکت را سامان دهیم. این طبیعتاً یک نوع هدایت، نظارت و بازخوردگیری از فعالیت های انجام گرفته را ایجاب میکند.

باید و نباید، هنجار و معیار حرکت در قالب ساماندهی

حجت الاسلام والمسلمین پیروزمند در پاسخ به این سؤال که باید و نبایدهای ساماندهی پژوهش های دینی چیست، گفت: این سؤال را به دو سؤال تفکیک میکنم: یک سؤال بحث دانشی این موضوع است، یک جنبه ی سؤال هم معطوف به رعایت اخلاق حرفه ای در عرصه ی دین پژوهی است. وارد شدن به عرصه‌ی دین پژوهی برای مجموعه ای که می خواهد به این موضوع بپردازد، یک الزاماتی دارد که بنده آن را در سه گرایش یا سه دسته تقسیم میکنم:

1. باید و نبایدهای محتوایی.
2. باید و نبایدهای برنامه ای.
3. باید و نبایدهای سازماندهی.

وی افزود: یکی از نقاط لازم به توجه در بحث باید و نبایدهای محتوایی، شناخت ظرفیت دین است و از مباحث بنیادین در عرصه ی دین پژوهی یکی همین است که ما نباید در انتظار خود از دین دچار غلو شویم و نبایست به نوعی ظرفیت های نهفته در دین را نادیده بگیریم.

وی تأکید کرد: مبتنی بر چنین برداشتی از دین که یک نگاه کلان و عمیق به دین است، سرشاخه های دین پژوهی تکلیف خود را میفهمند و مشخص می شود که باید در چه گرایش ها و زمینه هایی انتظار داشته باشیم که پاسخ از دین پژوهی پیدا کنیم و در چه زمینه های نباید انتظار داشته باشیم.

وی ادامه داد: نکته ی دوم در عرصه ی بایدهای محتوایی، شناخت نیاز مخاطب و سطوح مخاطب است، باید توجه داشته باشیم که مخاطبان دین پژوهی متفاوت هستند و هر پژوهشی یک مصرف کننده دارد و ما از مصرف منبع: Dipna

امتیاز دهی

پاسخ

نام

پست الكترونيک * فرمت ایمیل ورودی صحیح نمی باشد

وب سایت * فرمت آدرس ورودی صحیح نمی باشد

متنی که در تصویر می بینید عینا تایپ نمایید *

نظر * نظر را وارد نمایید