به گزارش روابط عمومي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، حجت الاسلام والمسلمين محمدعلي مهدوي راد در سلسله نشست هاي چهلمين سالگرد انقلاب اسلامي با موضوع «انقلاب اسلامي و توسعه علوم و معارف قرآن کريم» که به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي برگزار شد، با اشاره به نقش انقلاب اسلامي در مطالعات و پژوهش هاي قرآني اظهار داشت: قبل از انقلاب اسلامي ما در حوزه مکتوب علوم قرآني در مرحله صفر بوديم و وقتي مرحوم کمالي دزفولي «قانون تفسير» را نوشت، تنها کتابي بود که در علوم قرآن نوشته شد و قبل از آن در حوزه علوم قرآني کتابي نداشتيم.

وي افزود: از اين جهت ما يک کاستي بسيار جدي در مطالعات تفسيري شيعه داشتيم که آيت الله خويي با نهايت هوشمندي در پي پر کردن اين خلأ برآمد زيرا تفسيرهاي ما مبنا نداشت و هيچ مفسري روش پژوهش نداشت و حتي الميزان هم روش ندارد و براي مخاطب اروپايي نوشته شده است نه مخاطب ايراني.

سردبير مجله علمي آيين پژوهش با بيان اين که آيت الله خويي بنا بود تفسير بنويسند نه علوم قرآني، افزود: کاتب رسمي آيت‌الله خويي به شخصي در نجف نامه نوشته و گفته دو سه روز قبل سوره بقره را پاکنويس کردم و به آقا دادم ولي از تفسير اين سوره هيچ خبري نيست و تنها تفسير سوره حمد آيت الله خويي در تفسيرالبيان در دسترس است؛ بنابراين بعد از سوره بقره ايشان به خلأ روشي و مبنايي علوم قرآني پي مي برد و تفسير را رها مي کند و به علوم قرآني مي پردازد.

وي با بيان اين که علماي ما علوم قرآني را به صورت پراکنده در تفسيرهاي خود نوشته اند، گفت: ما به علوم قرآن به شدت بي‌توجه بوديم و کاري که دفتر تبليغات اسلامي انجام داد، اين است که علوم قرآني را از تفسيرها استخراج کرد که کار بسيار مهم و ارزشمندي است.

* کارهاي حوزه علميه بعد از انقلاب در حوزه علوم قرآني افتخار آميز است

حجت الاسلام والمسلمين مهدوي راد با بيان اين که ما در دوره معاصر هم کتاب علوم قرآني مستقل بسيار کم داريم، گفت: اگر ما به پيشينه علوم قرآني توجه کنيم، کارهاي حوزه علميه بعد از انقلاب در حوزه علوم قرآني بعد از دهه اول انقلاب افتخار آميز است.

وي با بيان اين که اول انقلاب حرکت هاي منظمي در زمينه علوم قرآني نبوده است، گفت: به طور کلي تا کنون الميزان به روزترين، درگيرترين، واقع نگرترين و عيني ترين تفسير تاريخ اسلام است و در مسائل اجتماعي و پاسخ به شبهه هاي آن روزگار نظير ندارد که اثرات مهمي در جامعه گذاشت و شاگردان علامه مانند آيات مکارم شيرازي و جعفر سبحاني با بهره گيري از علامه عمده کارهاي خود را بعد از انقلاب انجام دادند.

عضو هيأت علمي دانشگاه تهران افزود: از جمله کارهايي که در بعد از انقلاب شکل گرفت، مجلات قرآني است و يکي از کوشش‌هاي اوليه بسيار مهم، رساله القرآن در دارالقران آيت الله گلپايگاني بوده که گام مهمي در جهت رشد مطالعات قرآني داشت؛ بعد از آن با تلاش فراوان ما توانستيم مجله بينات را در مؤسسه معارف قرآني امام رضا(ع) راه اندازي کنيم و حرکت قابل توجهي شد.

 وي با بيان اين که ما نبايد از نقش گروه هاي علوم قرآن و حديث دانشگاه ها براي ايجاد بستر مطالعات قراني غافل شويم، گفت: حوزويان هم در آن بستر، کار خود را شروع کردند و اگر رشته‌هاي علوم قرآني در دانشگاه ها خبري از علوم قرآن نبود؛ زيرا وقتي علوم قرآن و حديث وارد دانشگاه شد، رساله هاي علوم قرآني هم نوشته شد و حوزه در آن بستر کار خود را شروع کرد.

* حوزه در زمينه علوم قرآني متخصص پرور نيست

حجت الاسلام والمسلمين مهدوي راد با بيان اين که حوزه در زمينه علوم قرآني متخصص پرور نيست، گفت: اگر کسي قرآن شناس و قرآن پژوه شده است، به صورت خود جوش و پراکنده بوده و اگر اين آمار گرفته شود که چقدر طلبه خود جوش داشتيم که خودش کار را شروع کرد، کار خوبي خواهد بود.

* خدمات دفتر تبليغات اسلامي در حوزه علوم قرآني در جهان اسلام بي نظير است

وي با اشاره به مؤسساتي که بعد از انقلاب در زمينه قرآن پژوهي کار کرده اند، گفت: اولين مؤسسه، مؤسسه «در راه حق» است که نقش بسيار مهمي بازي کرده است، مؤسسه ديگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبليغات اسلامي است که  خدمات اين پژوهشکده و آثاري که تفسير رهنما در جهان اسلام در عرصه خدمات قرآن پژوهي گذاشته، بي نظير است.

عضو هيأت علمي دانشگاه تهران افزود: پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در چهار حوزه مطالعات پيشيني(که همان علوم قرآني است)، مطالعات تفسيري(که تفسير موضوعي و ديگر تفاسير است)، مطالعات پسيني(که تاريخ تفسير است) و قواعد تفسيري کارهاي خوبي انجام داده است.

وي اسراء را از جمله مؤسسه هايي دانست که در تسريع، توديع و جدي کردن مطالعات قرآني خيلي اثر دارد، و گفت: کار ارزشمندي که آيت الله جوادي کرده اند، اين است که تفسير نوشته اند زيرا برخي گمان مي کنند که به مقام آيت اللهي که رسيده اند، ديگر شأنشان بيشتر از اين است که تفسير بنويسند و من خوشحال هستم که تفسير ايشان اکنون به انتهاي قرآن رسيده و يکي از نکات مهم تفسير ايشان، مستند بودن و به روز بودن اين تفسير است.

حجت الاسلام والمسلمين مهدوي راد با بيان اين که ما بايد از حجت الاسلام والمسلمين قرائتي و نقش آفريني اش در حاضر کردن قرآن در ذهنيت مردم تقدير کنيم، گفت: ايشان مخاطباني دارد که ما اين مخاطبان را فراموش کرده ايم.

وي به ديگر مؤسساتي که در زمينه علوم قرآني کارهاي خوبي انجام داده اند، اشاره کرد و گفت: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه و بنياد پژوهش‌هاي اسلامي آستان قدس رضوي با دو اثر المعجم و نصوص في علوم القرآن از مؤسساتي هستند که در زمينه علوم قرآن خوب کار کرده اند و اگر انقلاب نبود، اين مؤسسات هيچ کدام شکل نمي گرفتند و کاري انجام نمي شد.

* دفتر تبليغات اسلامي بيشترين کار را در عرصه علوم قرآني بعد از انقلاب اسلامي انجام داده است

در ادامه، حجت الاسلام والمسلمين محمديوسفي مقدم با ارائه گزارشي از فعاليت هاي پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبليغات اسلامي اظهار داشت: دفتر تبليغات اسلامي بيشترين کار را در عرصه علوم قرآني بعد از انقلاب اسلامي انجام داده است و آغازگر اين حرکت هم تفسير آيت الله هاشمي رفسنجاني بود.

وي اظهار داشت: اين پژوهشکده 214 جلد کتاب منتشر کرده و 182 جلد انتشار ديجيتالي دارد و در دائره المعارف قرآني 4950 مقاله توليد کرديم و 2500 مقاله قراني هم در فرهنگ قرآن نوشته ايم و در مجموعه حدود 7000 مقاله قرآني توليد کرديم و بسياري از آثار ما کتاب سال شده و همايش هاي خوبي در طول اين مدت برگزار کرديم که بي نظير است.

رييس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با بيان اين که اکنون هم 40 اثر در دست نشر داريم، گفت: در همين حال 69 تحقيق در حال اجرا است که عنوان پژوهشي دارد و بقيه مجموعه هاي دفتر تبليغات اسلامي در مشهد حدود 17 اثر منتشر کرده و 58 نشست و همايش در مشهد درباره قرآن شکل گرفته و ظرفيت مهمي در مشهد وجود دارد و تعامل بين مشهد و قم بايد محکمتر از گذشته باشد.

وي افزود: در دانشگاه باقر العلوم(ع) 150 پايان نامه قراني دفاع و 33 مقاله قرآني منتشر شده و 7 کتاب هم در زمينه موضوعات قرآني چاپ شده و مقالات علمي تخصصي هم دارد.

حجت الاسلام والمسلمين يوسفي مقدم ادامه داد: در دفتر تبليغات اسلامي اصفهان هم 39 پايان نامه دفاع شده دارند و 4 کتاب منتشر شده دارند و در بخش هاي ديگر دفتر تبليغات اسلامي، فعاليت هاي قرآني و فعليت هاي علمي گسترده اي داشتند و اين کاروان بسيار مهم علوم و معارف قرآني که در دفتر تبليغات اسلامي راه افتاده، با پذيرش نقدها و توجه به ديدگاه ها بتواند خود را روزآمد کند و در بستر تکاملي و رشد قرار بگيرد.

وي گفت: ما  به بحث هاي ميان رشته اي نياز داريم ولي نبايد از نيازهاي خودِ تفسير و علوم قرآني فراموش کنيم زيرا ما در آغاز راه هستيم و مذاهب ديگر بيشتر از ما کار کرده اند و اين جور نشود که ما به دليل توجه به مباحث ميان رشته اي از پرداختن به تفسير و علوم قرآني فراموش کنيم.

رييس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن خاطرنشان کرد: ما سه کار ميان رشته اي «قرآن و استشراق»، «پروژه مرجعيت علمي قرآن» و «نظام سازي بر مبناي قرآن» را کليد زديم و چيزي حدود 20 پروژه از همين ها را در دست اقدام داريم و بايد به تفسير قرآن و علوم قرآني هم در کنار اين پروژه ها توجه شود.